Tao-Klarjeti'nin Gizli Mücevheri: Boyalı Şapel ve Gürcü Sanatının Orta Çağ Mucizesi

Bugünkü Erzurum, Artvin, Ardahan ve Kars illerinin bir kısmını kapsayan ve Orta Çağ’da Gürcü prensliklerine ev sahipliği yapan Tao-Klarjeti bölgesinde, St. Grigol Khandzteli ve takipçileri tarafından kurulan manastır kompleksleri, Orta Çağ Gürcü Sanat Akademisi'nin köklerinin bu topraklarda atıldığını gösteriyor. Bu önemli tarihi yapıların içinde dikkat çeken Erzurum İli Olur İlçesi’nde yer alan Vank Vadisi’ndeki Boyalı Şapel, bölgenin özellikle sanatsal ve mimari zenginliğinin bir sembolü olarak öne çıkıyor. Tek nefli olan şapel, MS 12-13. yüzyıllarına tarihleniyor ve Gürcü mimari tarzında inşa edilmiş olmasıyla göze çarpıyor.

2022 yılında yapılan detaylı araştırmalar, şapelin geleneksel Bizans mimarisinden ziyade yerel Gürcü mimari unsurlarını taşıdığını ortaya koymuştur. Şapel içerisinde yer alan duvar resimleri, İsa'nın ilk banyosu, Vaftizi ve Meryem ile Savaşçı Azizleri tasvir eden sahneler barındırıyor. Eski Gürcü alfabesi Asomtavruli ile yazılmış yazıtlar, şapelin tarihçesi ve din adamları hakkında bilgiler sunuyor.

Son araştırmalar ayrıca, şapelin duvarlarına uygulanan secco fresk tekniği ve kullanılan malzemelerin analizlerini içermektedir. Beyaz alçı kireç, kumtaşı (feldispat, kuvars), kireçtaşı ve gömülü agregalardan oluşan bir matris, şapelin estetik ve yapısal özelliklerini belirlemiştir. Renkler için kullanılan pigmentler yerel olarak elde edilmiş olup, şapelin sanatsal zenginliği ile bölgenin teknik kapasitesini yansıtmaktadır. Mavi renkler için kullanılan lazurit, barit ve lacivert pigmentleri; kırmızı, bordo, turuncu ve sarı tonlar için kırmızı ve sarı toprak boyaları; siyah ve gri tonlar için karbon siyahı ve beyaz tonlar için kalsit kireç beyazı ve kalsiyum karbonat pigmentleri tespit edilmiştir. Bu veriler aynı zamanda, şapelin yer aldığı Vank Vadisi sakinlerinin teknik bilgilerine ilişkin bilgi edinmemizi sağlıyor.

Bu bulgular, şapelin sadece bir ibadet yeri olmanın ötesinde, bölgenin kültürel ve teknik mirasının bir parçası olduğunu göstermektedir. Vank Vadisi’ndeki Vachedzori Manastırı ve Boyalı Şapel üzerine yapılan çalışmalar, Tao-Klarjeti'nin tarihi ve kültürel peyzajını daha iyi anlamamızı sağlayarak, gelecek kuşaklar için bu değerli mirasın korunması ve anlaşılmasına katkıda bulunuyor.

Çalışmanın Linki: https://www.maajournal.com/index.php/maa/article/view/939